در حال حاضر صنايع دستي فاقد سيستمي يکپارچه و برنامه‌اي مدون و بلندمدت است. بسياري از فعاليت ها و گاها برنامه ريزي ها ابعاد محدودي را شامل مي شود. به طوري که هيچ تغيير محسوسي در عرضه، تقاضا و رشد بازار داخلي مشاهده نمي شود.

خبرگزاري ميراث فرهنگي- گروه صنايع دستي: هنوز تدوين برنامه جامع که رابطه مستقيم بين متوليان اين حوزه و متخصصين آکادميک و پيشکسوتان صنايع دستي که ساليان سال به صورت تجربي در اين حوزه اشتغال دارند وجود ندارد. بسياري از صنعتگران بي آنکه با متوليان ارتباط داشته باشند ادامه فعاليت مي دهند و هنرجويان و دانشجويان بدون اينکه در کارگاه هاي صنايع دستي حضور داشته باشند تنها مدرک تحصيلي اخذ مي کنند و بعد از مدتي رشته هاي صنايع دستي و تخصص اين حوزه را ازياد مي برند. به اعتقاد بسياري از کارشناسان و فعالين مدني براي پيشبردو ايجاد تغييرات در حوزه صنايع دستي نيازمند راهکارهاي اساسي و ايده هاي تازه هستيم.

بابک مغازه اي دبيرانجمن کهن دژ همدان با بيان اينکه تدوين برنامه ريزي جامع در حوزه صنايع دستي نيازمند فرايند ارتباطي متخصصين علمي و پيشکسوتان و نقش آفريني فعالان مدني و اصحاب رسانه است، گفت: درواقع رسالت متوليان عمومي اين امرآنست که پل ارتباطي مابين متخصصين تجربي و باسابقه وکارشناسان آکادميک ايجاد کنند به طوري که فرآيند اين ارتباط در صورت وجود امکانات محيطي لازم فعالان مدني هم مي توانند نقش عمده اي ايفا کنند. در اين رابطه استفاده از نظر کارشناسان و متخصصين علمي و آکادميک و تجربي به مفهوم پيشکوسوتان است.

وي افزود: اين ارتباط بايد به گونه اي باشد که بين دانشگاهها و کارگاه هاي موجود صنايع دستي بايد ارتباطي متقابل شکل گيرد به طوري که مخصصين و دانشجويان به طور مستقيم در چهارچوب سرفصل هاي درسي با مراکز کاري و کارگاه ها ارتباط ويژه اي داشته باشند. درحال حاضر آموزش هايي که از سوي متوليان انجام مي گيرد بايد به کساني ارائه شود که سابقه حداقلي فعاليت در کارگاه هاي صنايع دستي دارند. تا اين افراد پس از گذراندن دوره هاي علمي و آموزشي به مراکز و کارگاه هاي صنايع دستي بازگردند چرا که درشرايط فعلي برخي از کساني که دوره هاي آموزشي صنايع دستي را مي گذرانند به فعاليت شغلي نمي پردازند.

به گفته وي آموزش هاي عمومي در رابطه با اهميت صنايع دستي و انواع و شيوه هاي توليد صنايع دستي در مقاطع مختلف آموزشي و تحصيلي به عنوان يک يا چند واحد درسي مي تواند مثمرثمر واقع شود به طوري که اين آموزش هاي عمومي ازيک سو باعث افزايش اطلاعات و توجه عموم مردم به اين حوزه خواهد شد و هم در انتخاب شغل و فعاليت آينده برخي از دانشجويان در حوزه صنايع دستي موثر و آنها را به پيگيري شغلي اين حوزه ترغيب خواهد کرد.

ادامه حيات صنايع دستي درصورت توجه بازار

درحال حاضر طبقه بندي صنايع دستي از دو حالت خارج نيست به گونه اي که برخي از صنايع بسيار فاخر و با قيمت هاي گزاف آن هم به صورت محدود و درنقاط خاص توليد مي شود و دسته اي ديگر با کيفيتي پايين و به صورت انبوه وفراگير در بسياري از بازارچه هاي موقت و دائمي عرضه مي شود. اين درحالي است که اغلب محصولات صنايع دستي يا جنبه تزئيني دارند و برخي ديگر آنقدر از لحاظ کيفيت نازل هستند که نمي توان کاربري بخشيد و در مصارف روزانه استفاده کرد. اتفاقي که راه صنايع مشابه خارجي را به بازار داخلي باز کرده و رونق محصولات اصيل ايراني را ازبين برده است.

بابک مغازه اي ضمن تاييد اين مطلب به طبقه بندي صنايع دستي پرداخت و ادامه داد: هم اکنون صنايع دستي را در 2 بخش مي توان طبقه بندي کرد. در وهله اول از صنايع دستي خاص و ويژه مي توان نام برد که به عنوان نماد هنرملي يک کشور به شکلي خاص همواره حمايت شده و باتدابير ويژه اي عرضه مي شود وصنايع دستي عمومي که ما نبايد از توليد عمومي و گستردگي اين بخش صنايع دستي غافل شويم چراکه اين بخش عمومي است که به دليل رويکرد عمومي واقتصادي بودن ادامه حيات صنايع دستي کشوررا تضمين مي کند و بايد به صورتي باشد که ضمن شکيل بودن و حفظ زيبايي هاي هنري بايد از نظر اقتصاد داخلي به صرفه باشد تا توان رقابت با مشابه سازي هاي خارجي را داشته باشد.

وي افزود:حمايت از عرضه کنندگان و فروشندگان صنايع دستي در بازاربسيار حائز اهميت است اگر ما با انجام برنامه هاي تشويقي کاري کنيم که بازاريان رغبت بيشتري به فروش صنايع دستي بويژه صنايع داخلي داشته باشند،هم مصرف کنندگان وخريداران و هم افزايش تقاضا باعث خواهد شد ايجاد رقابت و کشمکش درعرصه توليد صنايع دستي خواهيم بود. محصولات صنايع دستي تا زماني ادامه حيات خواهد داد که مورد قبول و موردتوجه بازار باشد

اين درحالي است که هم اکنون بسياري از صنعتگران سالها در صف وام هاي کوچک که سقفي 3 تا 4 ميليون دارد مي ايستند و در نهايت بسياري از آنها بدون اينکه بهره اي از اين وام ها بگيرند کارگاه هايشان را براي هميشه تعطيل مي کنند و سراغ مشاغل ديگر مي روند.

دبير انجمن کهن دژ همدان بحث حمايت هرچه بهتر وعلمي تر از توليد کنندگان و عرضه کنندگان صنايع دستي را جدي دانست وافزود: در اين بخش ضروري است راهکارهاي حمايتي و تشويقي را عوض کرد براي مثال مي توان به جاي اختصاص وام هاي کوچک چند ميليون توماني با تجميع وام ها اين مبالغ را به صورتي مستقيم وارد توليد کرد. براي مثال مي توان با حمايت از مواد اوليه و دستگاه هاي مورد نياز صنايع دستي و يا پرداخت بخشي از حقوق و بيمه کارگران صنايع دستي هزينه هاي توليد و درنتيجه بهاي تمام شده کالاها را کاهش داد تا قدرت رقابتي آنها در بازار افزايش پيدا کند تا هزينه هاي توليد پايينتر رود.

مغازه اي تاکيد کرد:دربسياري از کشورها بويژه مراکز توريستي و ديدني و تاريخي مکان ها و شرايط ويژه اي را براي عرضه صنايع دستي ملي و به خصوص محلي اختصاص داده مي شود و اين صنايع دستي حتي شامل پوشاک محلي نيز مي شود که فوايد فرهنگي و اقتصادي را براي آن منطقه دربر دارد و از طرفي اين تفاوت به جاذبه ي جديدي براي آن منطقه تبديل مي شود. در اين زمينه با توجه ويژه بر گردشگري روستايي و برنامه ريزي خاص در اين حوزه مي تواند بسيار مثمرثمر باشد.

اين درحالي است که دربحث تاثيرات صنايع دستي خارجي بايد به اين نکته را درنظر داشت که صنايع دستي داخلي با صنايع دستي اختصاصي کشورهاي ديگر که طراحي و توليد آنها مربوط به تمدن آن کشور است هيچ مشکلي ندارد چرا که آنها تاثيري در بازار صنايع دستي ما بدليل عدم مشابهت نمي گذارند اما مسئله مورد توجه که درسالهاي اخير گسترش بسياري يافته است، ورود و عرضه ي مشابه سازي هاي خارجي در زمينه صنايع دستي ايران است. براي نمونه بسياري از رشته ها چون قلم زني، خاتم سازي، چرم دوزي و سفال و سراميک و صنايع چوبي درمناطق مختلف در کشورهايي چون چين و پاکستان توليد و باقيمتي نازلتر اما جذابيت هاي ظاهري بيشتري توليد و درکشورما عرضه مي شود که اين موضوع حکم تيرخلاف صنايع دستي داخلي است.

هم اکنون تعداد محدودي از کارگاه هاي فرش و چرم همدان باقي مانده است و صنايع چوبي اروميه در حال نابودي است.

کپي برداري از نقشه ها و طرح هاي فرش، اين صنعت را در خطر نابودي کامل قرارداده است