یکشنبه ۸ خرداد ۱۳۹۰

میراث فرهنگی و گردشگری در اکثر کشورهای جهان یعنی صنعتی سودآور و هویت ساز، در ایران اما در سه ماه اخیر شنیدن این نام توام شده با خبری جدید از دعواهای سیاسی. دعوا میان نزدیکان محمود احمدی نژاد و اصولگرایان منتقد دولت.

دفاع مصلحتی از آثار فرهنگی

به دنبال اختلافات اخیر آیت الله خامنه ای و احمدی نژاد، و طرح  گسترده انتقادات جناح اصولگرای منتقد دولت، صنعت گردشگری و کارنامه سازمان میراث فرهنگی هم از جمله پرونده هایی بود که بعد از مدت ها گشوده شد. در همین راستا نمایندگان مجلس اعلام کردند از عملكرد سازمان ميراث فرهنگي راضي نيستند و وضعيت آن را "در ركود" و "سياسي" مي‌بينند. صحبت از سیاسی کاری در این سازمان در شرایطی مطرح شده که  بزرگترین دعوای سیاسی درونی اصولگرایان در گرفه است. دعوا بین چهره‏های سنتی این طیف و گروهی که امروز در ادبیات رسمی جمهوری اسلامی "جریان انحرافی" نام گرفته و در راس آن دو رئیس سابق سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار دارند.

در چنین فضایی از مجلس  صدای انتقاد از موج تخریب كتيبه‌ها و آثار فرهنگي و بافت‌هاي تاريخي بلند شده است. این در حالیست که در مجلس هفتم، نه برای از بین رفتن یکی از بزرگترین مناطق کاوشگری ایران در آستانه آب‏گیری سد سیوند اعتراضی مطرح شد و نه برای خطری که متروی اصفهان متوجه میراث جهانی این شهر کرده بود. سال گذشته نیز خروج ۳۵ اثر از فهرست آثار تحت حمايت سازمان ميراث فرهنگی ايران با رای ديوان عدالت اداری، عکس العمل چندانی در بین مجلس نشینان به همراه نداشت.

اواخر سال گذشته و همزمان با بالا گرفتن اختلاف میان اصولگرایان، از سوی مجمع جهاني اقتصاد اعلام شد که ایران دربین 139 کشور جهان به لحاظ رقابت پذیری در عرصه گردشگری نتوانسته مقامی بهتر از 114 را از آن خود کند. این خبر از جمله اولین خبرهایی بود که با استناد به آمار نهادهای بین المللی در مورد ناتوانی صنعت گردشگری ایران در رسانه‏هایی چون خبرگزاری فارس منتشر شد. اگر چه گزارش‏ها و آمارهای سال‏های قبل ازآن وضعیت چندان بهتری را برای ایران ترسیم نمی‏کردند.  چنانچه هیچگاه کاهش 50 در صدی گردشگر در سال 85 و کاهش مجدد 33 درصدی آن در سال 88 مورد توجه رسانه‏های داخلی و منتقدین امروز سیاست‏های سازمان میراث فرهنگی قرار نگرفت.آن هم در حالیکه ایران تنها در جریان کاهش 33 درصدی گردشگران در سال 88 بیش از 500 میلیون دلار متضرر شده بود.

با مشایی شروع شد

تا چند ماه پیش در جریان دعوای سیاسی مشایی با منتقدانش چندان حرفی از نحوه مدیریت سازمان میراث فرهنگی در بین نبود اما با صدورحکم انفصال خدمت حمید بقایی آتش اختلافات بالا گرفت و به طبع آن افشاگری در مورد فساد و سو مدیریت سازمان میراث فرهنگی.

این دعواها تا بدانجا پیش رفته  که به گفته یک عضو کمیسیون فرهنگی هم اکنون در ایران "سازمان میراث فرهنگی پس از ورزش در رتبه دوم حاشیه‌سازی‌ها قرار دارد."

خبرگزاری فارس که در این زمینه گوی سبقت را از دیگران ربوده، 5 روز پیش با انتشار اسنادی متعلق به سال 86  مدعی "حاتم‌بخشي يك ميليارد و 200 ميليون توماني " اسفندیار رحیم مشائي، رئیس وقت سازمان میراث فرهنگی  "به‎استناد يك مصوبه باطله" شد. در سند مورد ادعای فارس آمده که اسفنديار رحيم مشائي  "در سال 86 با ارسال نامه‌اي به ذي‎حساب و مديركل امور مالي و درآمد اين سازمان فهرستي را ارائه مي كند" و "دستور مي دهد مبلغ 12 ميليارد و 587 ميليون ريال از محل مانده مصرف‎نشده و سنواتي سازمان به برخي شركتها و افراد كه نام آنها در فهرست يادشده آمده است، پرداخت كنند."

گفته شده مشایی این دستور رابااستناد به " محل مانده مصرف‎نشده و سنواتي سالهاي 84 و 85 سازمان ميراث فرهنگي" صادر کرده است. طبق قانون وجوه مصرف‎نشده اعتبار مالي هر سال بايد به خزانه برگشت داده شود.

طی چند روز گذشته خبرگزاری فارس در یک مورد افشاگری دیگر در رابطه با موارد تخلف سازمان میراث فرهنگی  انگشت بر روی واگذاري غيرقانوني و رايگان 125 هكتار از اراض پارك لويزان به شركت خصوصي شرکت گروه سرمايه گذاري ميراث فرهنگي و گردشگري ايران،  سمگا، هم گذاشته است. شرکتی که گفته می‏شود حمید بقایی و اسفندیار رحیم مشایی از سهامداران آن هستند. این مساله با انکار بقایی و رحیم مشایی همراه شده است. بدنبال انتشار این خبر از سوی خبرگزاری فارس زمين هاي اراضي ملي واگذار شده از شركت مورد حمايت مشايي و بقايي پس گرفته شد. خبرگزاری فارس مشخص نکرده‏ چرا تا پیش از بالا گرفتن اختلافات میان اصولگرایان با تیم مشایی اسناد تخلف در سازمان میراث فرهنگی را پی‏گیری و منتشر نکرده است.

اخیرا در خبر دیگری برخی رسانه ها و سایت های اینترنتی نوشتند که یک شرکت نزدیک به  مشایی و بقایی، در سمت های رئیس و دبیر شورای هماهنگی امور مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور، با ترک تشریفات مناقصه، یک طرح چهارصد و پنجاه میلیارد تومانی را به یک شرکت ایرانی واگذار کرده اند.

حمید بقایی انتشار چنین گزارش هایی را به "دشمنان ملت ایران" نسبت داده که به گفته او می کوشند "باعث رکود سرمایه گذاری در مناطق آزاد جمهوری اسلامی شوند" در حالیکه ایران در این زمینه با رقابت شدید کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس مواجه است

عاقبت آثارمیراث فرهنگی

گفته می‏شود ظرفیت بالقوه ایران در بخش گردشگری به لحاظ درآمد زایی توان رقابت با صنعت نفت کشور را داراست. سهم درآمد ناخالص گردشگری در بسیاری از کشورهای صنعتی چون فرانسه، حتی از سهم صنایع فلزی نیز بیشتر است. فرانسه در سال گذشته بیش از دو برابر کل درآمد نفت ایران در یک سال از محل جذب گردشگر سود عاید خود کرده است. کشوری چون مالزی نیز طی سال گذشته بیش از 23 میلیارد دلار درآمد از صنعت گردشگری خود داشته.

با وجودی كه ایران از لحاظ منابع تاریخی، فرهنگی و طبیعی جزو ۱۰ كشور اول دنیا است، اما تنها هفت دهم در صد سهم درآمد جهانی از صنعت توریسم را به خود اختصاص داده است. گفته می‏شود کل گردشگرانی که در سال به ایران سفر می‏کنند کمتر از یک پانزدهم گردشگران دبی در امارات متحده عربی است.

این در حالی است که همزمان در ایران به اعتبار آمارنهادهای دولتی هم اکنون 35 اثر فرهنگی و باستانی در معرض خطر نابودی و تخریب قرار دارند. نابودی که گاه خود نهادهای دولتی نیز در آن دخیل بوده‏اند؛ تخریب سرای دلگشا در تهران طی چند ماه گذشته و آب گیری سد سیوند در سال‏های پیش. طرفداران میراث فرهنگی اما آمار آثار در معرض خطر را بسیار بیش از این می‏دانند. هم اکنون ده اثر میراث فرهنگی جهانیِ ایران در فرست آثار در خطر یونسکو قرار دارند. آخرین آنها سازه هاي آبي شوشتر است که تنها یک سال پیش وارد فهرست آثار جهانی یونسکو شد.

هنوز نه دولت برای رفع این مشکلات گامی بر داشته و نه مجلس سئوالی جدی در این باره طرح کرده‏ است.

محمود احمدی نژاد سال گذشته خدمات میراث فرهنگی و گردشگری درمدت ریاست جمهوری خود را در تاریخ ایران بی‏نظیر دانسته بود. طبق سند چشم انداز توسعه می‏باید در سال 1404 ایران پذیرای 20 میلیون توریست در طول سال باشد. این رقم هم اکنون کمتر از 700 هزار نفر است. سازمان جهانی جهانگردی با توجه به اوضاع کنونی ایران این هدف را "دور از دسترس" دانسته است.

منبع: روز