یکشنبه, ۸ آبان, ۱۳۹۰

کلمه: وقتی به سراغ اقشار مختلف پایتخت نشین می‌رویم تا در مورد یارانه های نقدی که از دولت دریافت می کنند، از آنها سوال کنیم؛ از کارمند و بازنشسته تا صاحب مشاغل آزاد و دیگران، نقطه اشتراک سخنان همه آنها اعتراض و گلایه و انتقاد از وضع موجود است.

عمده اعتراض ها متوجه افزایش چند برابری نرخ گاز و برق و کالاهای اساسی است. یکی فریاد می کند که “مردم را با این طرح بیچاره کردند” و دیگری خطاب به دولت می گوید: “یارانه پیشکشِ خودتان، قیمت ها را به حالت قبل برگردانید.” شهروندی گلایه می کند که “این طرح مساوی با اسارت ملت است” و کارمندی معترض است که “پرداخت قبوض خارج از توان ماست.”

اجرای برنامه حذف یارانه ها زمستان سال گذشته آغاز شد و با حذف بخشی از یارانه ها، قیمت برخی مواد سوختی نظیر بنزین، گاز و برق چندین برابر شد و پس از آن گرانی گریبان بیشتر کالاها و خدمات را گرفت. به تناوب اینکه گرانی شیب تندتری به خود گرفته، یارانه ها هم پرداخت شده است. هرچند این یارانه ها دیگر جبران گرانی ها را نمی کند و امروز زندگی دهک های مختلف جامعه از فشارهای ناشی از این طرح با بحران، سختی و تنگنا رو به رو شده است. اما دولت بی توجه به این مسایل راه خود را می رود.

آنطور که در گزارش ها آمده، اگر یک خانوار ۴ نفره در دو ماه آتی الگوی مصرف را کاملا رعایت کند، باید منتظر قبض ۳۵ هزار تومانی گاز باشد؛ یعنی قبض ۳۵۰ هزار تومانی برای یک آپارتمان ۱۰ واحدی. اما استفاده از سیستم گرمایش کولر گازی، شومینه و یا قدیمی بودن شوفاژخانه کافی است تا قبض هایی به رنگ زرد یا حتی قرمز به در خانه های مردم بیاید. بدین ترتیب اگر تا پیش از این مبلغ قبض برق مردم را نگران می کرد، از این به بعد تا چند ماه نگرانی از قبض های گاز همراه مردم خواهد بود.

این گزارش بخش کوچکی از اعتراضات مردمی به ارقام فزاینده قبض های برق و گاز و افزایش قیمت دیگر کالاهایی است که بعد از پرداخت یارانه نقدی، عرصه زندگی برای آنها را تنگ تر از قبل ساخته است. نظرات زیر، روایت مردم از همان روزهای پر از رفاه و رونقی است که محمود احمدی نژاد همزمان با اعلام رسمی آغاز اجرای طرح هدفمندی یارانه ها، وعده آن را برای مردم و اقتصاد ایران داد.

*       *       *

در مرکز شهر با پیرمردی هم صحبت می شویم که با وجود کهولت سن، مخارج زندگی خود را از طریق فروش چای در سطح شهر تامین می کند. وقتی صحبت از یارانه ای که از دولت می گیرد به میان می آید، سری تکان می دهد و می گوید: “چه یارانه ای؟! اصلا فایده ندارد. ۴۵ هزار تومان هم شد سهم ایرانی از پول نفت.” او که در جنوبی ترین نقطه تهران در خانه ای استیجاری ساکن است، به افزایش پول آب و برق بعد از یارانه ها اشاره می کند و می گوید: ” قبلا فقط ۶-۷ هزار تومان پول آب پرداخت می کردیم، حالا قبض ۷۶ هزار تومانی می آید. برق هم همین قدر گران شده است. پول اجاره خانه و دیگر هزینه ها هم هست. بعد شما از ۴۵ هزار تومان یارانه می گویید. آیا اسم این زندگی و رفاه است؟”

خانم کارمندی خطاب به دولت می گوید: ” یارانه ها پیشکش خودتان؛ بگذارید قیمت ها به حالت قبل برگردد. آن حداقلی هم که بر سر سفره ها می آمد دیگر نمی شود خورد. موادغذایی، آب، برق، گاز، همه چیز گران است، پرداخت قبض ها خارج از توانمان است. هیچ تعادلی برقرار نیست. از زمانی که یارانه ها را اجرا کردند، در منازل هم جنگ و دعوا به راه انداختند.”

پرسش شونده بعدی، خانم بازنشسته ای است که او هم در صف معترضان به دولت و یارانه و افزایش هزینه های زندگی قرار دارد. او می گوید: ” گازی که ۱۱ تا ۱۲ هزارتومان برای آن پرداخت می کردیم، بعد از یارانه ای که دادند، ۶۰ هزار تومان شده است. برق ۷-۸ هزار تومانی ۸۰ هزار تومان گران تر شده است. این قبض ها ما را شوک زده کرده است. دایم در خاموشی می نشینیم و کم مصرف می کنیم، اما باز نرخ هزینه ها تغییر نمی کند.”

او ادامه می دهد: “فقط گاز و برق و آب که نیست؛ همه چیز گران شده است. مردم که تقاضای زیادی ندارند، حداقل دولت تعادل را در افزایش هزینه ها رعایت کند. اصلا یارانه نمی خواهیم، قیمت ها را به شکل سابق برگردانند. تامین مخارج برای همه سخت شده است. حتی سطح اقشار متوسط جامعه هم به سطح کم درآمد و ضعیف تبدیل کردند. دیگر تفریح و مسافرت و شادی از زندگی ها حذف شده است. من نمی دانم اینها چه پاسخی برای بازنشسته ها یا کسانی که از روی ناچاری مشغول مشاغل کاذب شده اند، دارند.”

فقرزدایی، برقراری عدالت و رفاه عمومی تنها بخشی از شعارهایی بود که به موازات پرداخت یارانه های نقدی به مردم وعده شد. محمود احمدی نژاد پیش بینی کرده بود که با اجرای طرح هدفمندی یارانه ها و مبالغی که به مردم پرداخت می کند، قدرت خرید هفت دهک پایین جامعه به سرعت رشد خواهد کرد.

از شهروندی دیگر وقتی در مورد یارانه های نقدی سوال می کنیم، نوک پیکان اعتراضش را به سمت دولت احمدی نژاد نشانه می رود و می گوید: “دولت نباید با مردم مبارزه کند. باید ملت را دوست داشته باشد.” از نگاه این شهروند ۶۴ ساله تهرانی، شیوه پرداخت یارانه ها و سربار شدن هزینه های مختلف گاز و برق و گران شدن نرخ کالاهای مختلف، به معنای اسارت مردم و اسیر کردن ملت است که “به قدری همه را گرفتار و اسیر مشکلات و تامین مخارج زندگی کرده اند که حتی قدرت اعتراض هم از مردم سلب شده است.”

وی که مسئولیت یک خانواده ۴ نفری را عهده دار است، در مورد این که چرا دولت با مردم اینگونه برخورد می کند، معتقد است که مقصر خود ِ مردم هستند. او ادامه می دهد: “فقط کافی است مردم ۲ روز محصولاتی را که گران می شود، خریداری نکنند؛ از شیر و ماست گرفته تا سایر کالاها. آن وقت دولت قطعا به فکر می افتد که در قیمت ها تجدیدنظر کند. اما متاسفانه شاهدیم مردم نه تنها به این نکته توجه نمی کنند، بلکه گاهی حرص و آز بیشتری برای خرید کالاهایی که گران تر می شود، پیدا می کنند.”

یکی دیگر از شهروندان ساکن در یکی از مجتمع های مسکونی در تهران با اعتراض به صدور قبض های گاز و برق که ملبغ آنها به شکلی بی رویه بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها افزایش یافته، می گوید: “دولت بدون در نظرگرفتن واحدهای کوچک و بزرگ به طور کلی برای مجتمع یک قبض صادر می کند و هنوز قادر به تفکیک قبض برای واحدها نیست، در حالی که قبل از قانون یارانه ها، واحدهای یک مجتمع مسکونی طبعا از قانون حاکم بر تملک آپارتمان برخوردار بودند و اعتراض هم نداشتند.” او با یادآوری اینکه محاسبه قیمت گاز معمولا از مساحت تبعیت دارد، معتقد است “این شکل محاسبه بعد از قانون دولت از بین رفته و صدور مبالغ گاز و محاسبه آن هیچ مبنایی ندارد.”

او به مجتمع مسکونی که در آن ساکن است اشاره می کند که در حالی قبل از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها ۴۰ هزار تومان پول برق و ۷۰ هزار تومان پول گاز پرداخت می کردند، بعد از اجرای طرح هدفمندی یارانه ها هرکدام از این قبض ها به ۵۰۰ هزار تومان و ۸۰۰ تا ۹۰۰ هزار تومان و چه بسا یک میلیون تومان افزایش یافته است.

معترضان به طرح هدفمندی یارانه ها تنها مردم نیستند. کارشناسان اقتصادی و نمایندگان مجلس هم از جمله منتقدان به این طرح هستند. چندی پیش عماد حسینی عضو کمیسیون انرژی مجلس در تذکری به دولت، نزدیک به یک میلیون و ۶۰۰ هزار خانواری را مورد اشاره قرار داد که از پرداخت بهای گاز مصرفی به شرکت ملی گاز خودداری کردند. او این سوال را مطرح کرد که با وجود این وضعیت، چگونه می‌توان از سه برابر کردن یارانه نقدی سخن گفت؟

پیش تر جهانبخش امینی از دیگر اعضای کمیسیون انرژی هم با انتقاد از نحوه تعرفه بندی گاز خانگی، تصمیم های دولت را در این باره کاملا غیرکارشناسی خوانده و گفته بود: با توجه به ادامه روند نادرست افزایش قیمت گاز خانگی و تعرفه بندی غیرکارشناسی آن، مردم تمایلی به پرداخت قبض گاز خود ندارند و این قبض ها روی دست شرکت ملی گاز می ماند.

با یک خانم میانسال در این باره صحبت می کنیم. اسم یارانه ها را که می شنود، با عصبانیت از بدقولی دولت گلایه می کند که هنوز پولی به حسابشان واریز نشده است. می گوید: “اول از همه که در مدارس ثبت نام می کردند مشخصات را دادیم، اما هنوز یک ریال هم دریافت نکردیم و باید هزینه های اضافی برق و گاز و … را هم تحمل کنیم.”

برای خانه دو واحدی او، یک قبض گاز ۱۷۰ هزار تومانی آمده است که وقتی می خواهد در مورد آن توضیح دهد، صدایش کمی بلندتر می شود و با اعتراض می گوید: “برق هم همین طور است، خسته شدیم از این بازی هایی که راه انداخته اند و با جان ما بازی می کنند.” او می گوید:” چندین بار برای دریافت یارانه مراجعه کرده و هنوز خبری از این پول نیست.”

یکی از پرسش شوندگان نظرش اندکی متفاوت با دیگران است. او یارانه ها را مایه دلگرمی برای مردم می داند و هرچند اذعان می کند که “مبلغ آن کم است و به تامین همه هزینه ها نمی رسد” اما می افزاید: “قبض های بالایی که بر در خانه ها می آید یک تذکر و هشدار است برای حذف هزینه های اضافی و رعایت الگوی مصرف”. این بازنشسته ۵۸ ساله که سرپرستی یک خانواده ۵ نفره را عهده دار است، از اخطار و تذکر خود به خانواده اش بعد از هدفمند شدن یارانه ها می گوید و تاکید می کند که “با آنها برای مصارف مختلف اتمام حجت کرده ام. چون من به عنوان سرپرست خانوار باید پاسخگوی هزینه ها باشم. البته این نحوه برخورد هم به دلیل وضع موجود است.”

پرسش شونده دیگر اما مردی ۴۷ ساله ای است که با شنیدن اسم یارانه ها فریاد می زند: “مردم را بیچاره کردند. از یک طرف یک مبلغی را به حساب واریز می کنند و از طرف دیگر چند برابر دریافت می کنند. گاز و برق نسبت به قبل ۷ تا ۱۰ برابر شده است. بعد هم مدعی اند می خواهند رفاه را افزایش دهند. چه رفاهی؟ این رفاه کجاست که ما آن را نمی بینیم؟”

او که دارای شغل آزاد است، ادامه می دهد: “اوایل انقلاب، وزیر آموزش و پرورش وقت به رئیس دولت نامه زد که حقوق فرهنگی ها را افزایش دهد. قرار شد قیمت ارزاق را کاهش دهند که حقوق همه حفظ شود. در این دوره و این دولت اما همه سرکار هستیم. همه قیمت ها را افزایش دادند و ذهن ها را درگیر کردند که الان شما با من راجع به این موضوع صحبت می کنی و از مسائل مهم تر منحرف شدیم.”

با این همه احمدی نژاد اجرای قانون هدفمند کردن یارانه ها را موفقیتی بزرگ می داند و می گوید: “دشمنان و بدخواهان” می خواهند شیرینی این موفقیت را به کام مردم ایران تلخ کنند. (۱۳ مهر ۱۳۹۰)

شهروند دیگر بازنشسته ۷۱ ساله بانک تجارت است که با دیگر شهروندان در مورد بدتر شدن وضع معیشت مردم هم عقیده است و می گوید: “بهترین شاهد برای این مساله، همین قبض هایی است که دولت برایمان می فرستد. زندگی مردم را با این طرح سخت تر کردند. مملکت درستی نیست، حساب و کتاب درستی ندارد. من اعتمادی به اجرا کنندگان ندارم و امیدی هم به بهبود اوضاع ندارم. ما شفاف هستیم؛ نه دزدی می کنیم و نه اختلاس و نه هیچ فساد دیگر. این همه مشکلات هم برایمان اضافه می کنند و توضیحی هم در مورد کارشان نمی دهند.”

دیگری از قبض ۷۰۰ هزار تومانی می گوید که بعد از طرح هدفمندی یارانه ها برای خانوار ۳ نفره صادر شده است. او با اشاره به وعده و توضیح دولت برای صادر نشدن این دسته از قبض ها، می گوید: “فقط حرف می زنند. آخرش مجبور شدیم کل این مبلغ را پرداخت کنیم.” پرسش شونده ای هم به قبض ۲۵ هزار تومانی برق اشاره می کند که برای خانوار تک نفره اش صادر شده است.

این موضوع تنها محدود به تهران نمی شود. چندی قبل خبرگزاری مهر از قبض گاز ۱۵ میلیونی تومانی برای یک خانوار کرمانی گزارش داد. مهر نوشت: سال گذشته در کرمان نیز در موارد متعدد شاهد صدور قبوض گاز با مبلغ بالا بودیم، به طوری که تنها در یک مورد چهار مشترک خانگی که در یک آپارتمان اجاره نشین بودند، قبض گازی هفت میلیون تومانی دریافت کردند.

اعتراضات مردمی به قبض های برق و گاز و دیگر کالاها در حالی است که محمدرضا عطار زاده معاون وزیر نیرو در امور آب از افزایش ۲۰ درصدی قیمت آب در مرحله دوم حذف یارانه ها خبر داده و گفته است: وزارت نیرو درخواست خود را به ستاد هدفمندی یارانه ها داده و اگر ستاد “اجازه بدهد، تعرفه های جدید آب اعمال خواهد شد.” (۲۶ مهر ۱۳۹۰ ) و جالب تر آنکه محمود احمدی نژاد از وزیر کشور خواسته است ستادی با هدف تشویق شهروندان برای تشکیل صندوق های جمع آوری یارانه های نقدی به منظور ایجاد کارگاه های تولیدی ایجاد کند! رئیس دولت البته قبل تر هم حرفهای مشابهی زده بود؛ آنجا که از مردم خواسته بود یارانه ها را خرج نکنند و در بورس! سرمایه گذاری کنند، و همچنین چند هفته قبل که به مردم گفت چند ماه به یارانه ها دست نزنند تا اوضاع اقتصادی کشور بهتر شود. او البته توضیح نداد که در این صورت، مردم با افزایش روزافزون قیمت ها و قبض های آب و برق و گاز چه کنند.